Na mijn laatste artikel ” De marketingfunnel van Qanon en andere complottheorieën“ kreeg ik de vraag: “Hoe help ik iemand die in complottheorieën gelooft”? Is dat überhaupt wel mogelijk? Het antwoord is ja en nee. Er zijn een aantal strategieën die helpen maar er is geen echte stap voor stap gids. Sorry als je hoopte een makkelijk antwoord te vinden. Als eerste wil ik dit kwijt:
Ten eerste: Er zijn professionals die beter toegerust zijn om over een exitproces of deradicaliseren te praten dan ik dat kan: Rick Alan Ross heeft jarenlang onderzoek gedaan naar sekten en adviseert families over het terugkrijgen van hun dierbaren door middel van een interventie; hoewel hij onlangs wat in opspraak kwam, heeft Steven Hassan ideeën die je misschien nuttig vindt; en Sarah Hightower heeft geweldige informatie en kan je naar meer verwijzen. Er zijn talloze boeken en artikelen en er is veel gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek over het onderwerp.
Daarnaast moet ik ook toegeven dat ik misschien niet direct de beste persoon hiervoor ben, omdat ik ook veel tijd spendeer in het lachen om bepaalde opvattingen en ideologieën. Ik bedoel soms is lachen erom leuk. Maar, gebaseerd op de informatie en literatuur die ik heb gevonden is dit mijn opvatting: Het is een langdradig proces en het is niet makkelijk. Het is namelijk echt zoals een geloof. Probeer maar eens een gelovige Christen van zijn geloof te halen. Dus:
Waar begin ik met iemand die geloof in complottheorieën
Het is moeilijk om met iemand te redeneren vanuit een overtuiging waar hij of zij zichzelf niet in heeft beredeneerd. De meeste mensen die sekten verlaten, werden niet overgehaald om te vertrekken. Ze vertrokken vanuit zichzelf na het ervaren van een moment van realisatie. Vaak gebeurt dat na een bepaalde ervaring of wanneer de doctrine ECHT niet meer logisch is. Dus het beste wat je kunt doen, is proberen dat moment van realisatie tot stand te brengen. Met een vreemde weet je nooit hoe je zo’n moment tot stand brengt. Met je eigen dierbaren heb je hopelijk al wat ideeën.
QAnon en complottheorieën (maar tegenwoordig ook extreemrechtse partijen) werken door iemand nieuwsgierig te maken door in te spelen door onderbuikgevoelens omringd door speculatie te creëren over een onderwerp, persoon of gebeurtenis. Daarna wordt die persoon geïnstrueerd om “onderzoek te doen” en “bronnen” te vinden die dezelfde overtuigingen herhalen, die op hun beurt hun aanvankelijke vermoedens bevestigen. Het is niets meer dan een marketingfunnel
Het heeft eigenlijk totaal geen zin om te “debunken” of feiten te laten zien, want er zijn namelijk mensen die te ver heen zijn en bijvoorbeeld denken dat fact-checkers betaald worden door Soros (Ik zou willen dat iemand mij betaald voor het ontrafelen van complottheorieën. Nu moet ik het maar doen met kliks op banners). Dus dat moment van “Ik heb je!” is niet de moeite waard om te creëren. Dit zal er alleen voor zorgen dat die persoon nog dieper zal gaan.
Wat moet ik dan wél doen om iemand die in complottheorieën gelooft te helpen?
Stel gewoon vragen, en stel over hun antwoorden nog meer vragen totdat wat ze zeggen ECHT nergens op slaat. Dan laat je ze daar. Beëindig het gesprek, in ieder geval tijdelijk, en laat ze achter met het ongemakkelijke gevoel dat ze iets te hebben beweerd dat gewoon niet mogelijk is. Hier een voorbeeld:
Laten we zeggen dat je moeder je vertelt dat Tom Hanks deel uitmaakt van een wereldwijde kinderhandel-seks Cabal.
“Hoe weet je dat?”
Omdat er al dit bewijs is dat Q en het digitale leger hebben gevonden.
“Kun je me wat van het bewijs laten zien?”
Natuurlijk!
‘Heeft iemand een aanklacht ingediend? Komt er een onderzoek?”
Ja, het is een van de meer dan 150.000 verzegelde aanklachten.
‘Waarom zijn ze nog steeds verzegeld? Als hij kinderen iets aan doet, waarom is Tom Hanks dan niet gearresteerd?”
En als ze DIE vraag gaat beantwoorden, moet ze hier steeds extremer en bizarre antwoorden bedenken.
- Hij is al gearresteerd, maar het is een geheim;
- Ze kunnen hem niet arresteren omdat dat een massale paniek zou veroorzaken;
- Politie zal niet handelen omdat ze erbij betrokken zijn;
- etc.
Vanaf nu zal elke vraag die je stelt een steeds minder coherent of zinnig antwoord hebben. Dus blijf vragen stellen.
Probeer NIET een conclusie af te dwingen of een “Gotcha!” moment te krijgen. Hoewel dit lekker voelt, zal het niemand helpen. Laat haar gewoon haar eigen overtuigingen onderzoeken door ze aan jou uit te leggen. Bereik een punt waarop ze zegt dat…. Tom Hanks al is geëxecuteerd en degene die SNL host een kloon is en stop dan het gesprek.
Stel een pauze voor en zeg dat je moet nadenken over wat ze zei. Maar wat je echt wilt, is dat ZIJ nadenkt over wat ze zei.
Kom over een paar dagen terug op het onderwerp en wees voorbereid en herhaal de hele oefening. Met geduld en geluk zal ze zich ergens diep van binnen gaan afvragen of wat ze je vertelt nergens op slaat.
Twijfel zaaien is een machtig middel (Zo is die persoon immers ook in de cult gekomen)
Het andere uiterst belangrijke is dat je duidelijk maakt dat je er voor die persoon bent. Dat je beschikbaar bent. Want als zij eenmaal twijfels heeft, zal ze ergens heen moeten gaan. Als ze naar iemand gaat die nog steeds in de sekte zit, zullen haar twijfels worden weggenomen of overmeesterd met dezelfde memes en websites die haar in de eerste plaats in QAnon hebben gebracht.
Ze heeft iemand nodig buiten de sekte: wees dat iemand.
Veel voormalige sekteleden geven aan dat het gevoel niemand te hebben, hen langer in de sekte hield. Zorg er dus voor dat ze weet dat je er bent om mee te praten. Dat je van haar houdt.
En ja, dat deel is ook moeilijk. Ik vind het ook erg lastig, want tot een zeker hoogte verbaas je je eigenlijk over het feit dat iemand zulke gigantische onzin kan geloven terwijl die persoon juist intelligent is. Tot ze vrij zijn, kan hij of zij een vernietigende kracht zijn. Bescherm jezelf en neem ook afstand… Maar doe de deur niet helemaal dicht.
Het is een proces.
Hopelijk heb je hier wat aan en kun je misschien iemand helpen die in complottheorieën gelooft
